منابع درآمد
همان طور که اشاره شد برخلاف تصور برخی از افراد، سازمان تامین اجتماعی یک سازمان دولتی نیست، بلکه این سازمان عمومی و غیردولتی بوده که بخش زیادی از منابع مالی آن از حق بیمه‌ها تامین می‌شود. این سازمان بودجه دولتی نداشته و وابسته به درآمد زایی خود میباشد . در تامین اجتماعی منابع درآمد سازمان بدین شرح است:
- حق بیمه
- درآمد حاصل از وجوه و ذخایر و اموال سازمان.
- وجوه حاصل از خسارات و جریمه‌های نقدی مقرر در این قانون
- کمک‌ها و هدایا
میزان حق بیمه اجباری در طول سالهای مختلف تعییرات فراوانی داشته و با نواسات مختلف همراه بوده است؛ طبق ماده 28 قانون تامین اجتماعی تا خاتمه سال 1354، 19% حقوق یا مزد (کارفرما 13% و بیمه شده 4% و دولت 2% ) و از اول سال 1355 معادل 21% حقوق (کارفرما14% و بیمه شده 5% و دولت 2%) در نظر گرفته شده بود. در آخرین تغییرات این نرخ به 33 درصد حقوق با در نظر گرفتن سهم بیمه شده (۷٪) و دولت (۳٪) سهم کارفرما (20%) و سهم بیمه بیکاری (3%) افزایش یافته که تاکنون در حال استفاده می باشد. تبصره ۲ ماده ۲۸ قانون تأمین اجتماعی تصریح می‌کند دولت مکلف است حق بیمه سهم خود را به صورت یکجا در بودجه کل کشور تصویب و به سازمان پرداخت نماید. اما با گذشت زمان و افزایش انواع مختلف بیمه به سبد بیمه ایی سازمان تامین اجتماعی نظیر بیمه قالیبافان، رانندگان، کارگران ساختمانی و … نرخ های متنوعی برای مشاغل مختلف که دولت به نوعی قصد حمایت از آنها را داشته بوجود آمده است که در آنها سهم پرداختی دولت می بایست افزایش یافته و درمقابل بیمه شده سهم کمتری را بپردازد. این نرخ ها پایین تر از نرخ حق بیمه های بیمه کامل بوده و منجر به تاثیر گذاری بر درآمد های سازمان شده و افزایش دیون و بدهی های دولت به سازمان تامین اجتماعی شده است. در نتیجه خود به نوعی بر درامد های سازمان تاثیر گذاشته است.
سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه
در کنار حق بیمه های مختلف اخذ شده از بیمه شده و کارفرمایان یکی دیگر از منابع درامدی اصلی سازمان شرکت ها و موسسات وابسطه می باشد؛ که سعی بر آن است با استفاده از سرمایه گذاری و سود اوری این مجموعه ها مقداری از منابع مالی تعهدات سازمان تامین گردد. در زیر به برخی از این موسسات اشاره خواهیم کرد. اما نکته قابل توجه آن است حتی چنین شرکت های معتبر و بزرگی تنها سهم اندکی از تامین مالی سازمان را برعهده داشته و هنوز اکثر مسئولیت تامین مالی بر عهده حق بیمه های دریافتی است.
شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی
شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی که به اختصار شستا نامیده می‌شود، در سال ۱۳۶۵ به منظور حفظ و ارتقاء ارزش ذخایر سازمان با سرمایه اولیه ۲۰ میلیارد ریال تأسیس شد و در سالهای بعد در طی چند مرحله مبادرت به افزایش سرمایه کرد.
بانک رفاه کارگران
در اجرای تبصره ۳۹ قانون بودجه سال ۱۳۳۸ کل کشور و نیز ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی، بانک رفاه کارگران با هدف ارائه خدمات بانکی در سراسر کشور و برای تأمین مسکن کارگران و تسهیل امور بانکی داخلی و خارجی و همچنین در رشته‌های تولیدی و انجام معاملات غیرمنقول در خدمت اقتصاد کشور با سرمایه اولیه ۴۰۰ میلیون ریال از محل منابع سازمان تأمین اجتماعی تأسیس و در سال ۱۳۴۰ شروع به فعالیت کرد.
تولید تجهیزات سنگین هپکو
ابرشرکت هپکو اولین و بزرگترین تولیدکنندهٔ تجهیزات سنگین در ایران و خاورمیانه است. به‌علاوه این ابرشرکت، تولیدکنندهٔ انواع ماشین‌آلات کشاورزی است. همچنین هپکو توانسته سهم مناسبی در تولید انواع واگن‌ها، انواع کامیون‌ها، انواع جرثقیل‌ها، انواع لیفتراک‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات صنایع فولاد و صنایع مس، تجهیزات معادن، تجهیزات حفاری، تجهیزات نیروگاه‌ها، تجهیزات سدها، تجهیزات فناوری هسته‌ای، تجهیزات بنادر و تجهیزات صنایع نفت‌وگاز به‌دست‌آورد.
سهامی ذوب‌آهن اصفهان
سهامی ذوب‌آهن اصفهان، نخستین و بزرگترین کارخانهٔ تولیدکنندهٔ فولاد ساختمانی و ریل در ایران است. همچنین ذوب‌آهن اصفهان، بزرگترین شرکت فولاد در ایران است که با ظرفیت ۳٫۶ میلیون تن محصول پایانی، انواع مقاطع فولادی ساختمانی و صنعتی را تولید می‌کند.
پالایشگاه نفت لاوان
یکی از شرکت‌های تابعه سازمان تأمین اجتماعی در استان هرمزگان است. این پالایشگاه، ظرفیت اسمی ۵۰٬۰۰۰ بشکه در روز و ظرفیت عملیاتی ۵۵٬۰۰۰ بشکه در روز را داراست. خوراک این پالایشگاه از نفت خام میادین دریایی سلمان، رشادت، بلال، رسالت و میعانات‌گازی پارس‌جنوبی تأمین می‌شود.
شرکت میلاد سلامت تامین اجتماعی
شرکت میلاد سلامت تامین اجتماعی (هلدینگ درمان) از سال 1396 و در اجرای مصوبات هیات مدیره و هیات امنای سازمان تامین اجتماعی و با هدف جدا شدن تولید کننده خدمات تشخیصی و درمانی از خریدار خدمات و مقام ناظر و همچنین در راستای اداره اقتصادی و افزایش شفافیت و بهره وری دارایی های سازمان در حوزه درمان (اداره بیمارستان ها) تشکیل شد. کلیه خدمات تشخیصی و درمانی در مراکز درمانی گروه میلاد سلامت مشابه سایر مراکز درمانی ملکی سازمان تامین اجتماعی، به صورت رایگان به بیمه شدگان سازمان ارائه می شود.
مؤسسه خدمات بهداشتی، درمانی میلاد سلامت تهران
مؤسسه خدمات بهداشتی و درمانی میلاد سلامت تهران (بیمارستان هزار تخت خوابی میلاد) درابتدای سال۱۳۸۰ به منظور اداره بیمارستان هزار تخت خوابی میلاد با ساختار مدیریت مستقل تأسیس شده و تأمین قسمتی از نیازهای درمانی تخصصی کشور به‌خصوص بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی را برعهده دارد.
مؤسسه حسابرسی تأمین اجتماعی
مؤسسه حسابرسی تأمین اجتماعی در سال ۱۳۷۲ به صورت یک مؤسسه غیر تجاری تأسیس گردید.
شرکت گروه پزشکی حکمت
شرکت گروه پزشکی حکمت در سال ۱۳۷۱ تأسیس گردید و اداره بیمارستان صدر را بر عهده دارد.
شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین
شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین در سال ۱۳۷۰ با هدف حضور فعال در عرصه ICT و اجرای پروژه‌های مرتبط برای مجموعه‌های دولتی و خصوصی تأسیس شد که ماحصل خدمات سنوات پیشین آن تدوین الگویی ملی در طراحی و پیاده‌سازی نظام اتوماسیون سازمان‌ها و موسسات بزرگ بوده‌است.
شرکت سرمایه‌گذاری خانه‌سازی ایران
شرکت سرمایه‌گذاری خانه سازی ایران در سال ۱۳۴۷ به صورت سهامی خاص با سرمایه‌ای به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال و مالکیت سازمان تأمین اجتماعی تأسیس شد و در طی سالهای بعد سرمایه شرکت افزایش یافت.
شرکت رفاه گستر تأمین اجتماعی
شرکت رفاه گستر تأمین اجتماعی در سال ۱۳۷۶ با عنوان شرکت توسعه و تجهیز هتل‌های سازمان تأمین اجتماعی تأسیس و موضوع فعالیت آن، برنامه‌ریزی و هدایت امور سیاحتی، زیارتی و رفاهی برای کارکنان شاغل، بازنشسته و مستمری بگیران تأمین اجتماعی و اداره مراکز رفاهی سازمان است.
مؤسسه املاک و مستقلات تأمین اجتماعی
مؤسسه املاک و مستقلات تأمین اجتماعی به منظور انجام فعالیت‌های خدماتی در امور نگهداری املاک و ساختمان‌های متعلق به سازمان، با شخصیت حقوقی مستقل و استقلال مالی و اداری در سال ۱۳۷۳ تأسیس شد.
مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی
«مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی» به عنوان تنها مرکز پژوهشی سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۳۷۱ فعالیت خود را آغاز کرد. بیانیه مأموریت این مؤسسه ارائه انواع خدمات پژوهشی، آموزشی و مشاوره ای، همچنین اطلاع‌رسانی با هدف ارتقای دانش تأمین اجتماعی بوده و همواره با ارائه دیدگاه‌ها و راهکارهای علمی در راستای سیاست گذاری‌های مؤثر به منظور دستیابی سازمان به اهداف عالیه نظام تأمین اجتماعی کشور، کوشا بوده‌است.
