بیمه مسئولیت یکی از مهم‌ترین بیمه‌های موجود است که مسئولیت خسارت‌های مالی و جانی افراد به سایر افراد جامعه را تحت پوشش قرار می‌دهد و در صورت وقوع حوادث ناگوار، مسئولیت آن حوادث را برعهده می‌گیرد. بیمه مسئولیت انواع مختلفی دارد و به ۳ دسته‌بندی اصلی یعنی بیمه مسئولیت مدنی، بیمه مسئولیت قراردادی و بیمه مسئولیت متقابل تقسیم می‌شود. هر کدام از این دسته‌بندی‌های اصلی، خود به چند شاخه دیگر تقسیم می‌شوند و بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان، یکی از دسته‌بندی‌های اصلی بیمه مسئولیت مدنی است. در قانون کار به صراحت اعلام شده است که اگر در حین کار، اتفاق و حادثه‌ای رخ دهد که دلیل آن عدم رعایت مقررات فنی و حفاظت کار و بهداشت باشد و از طریق آن، خسارت مالی و جانی به کارگران وارد شود، کارفرما مقصر شناخته خواهد شد و مسئولیت جبران خسارت به‌صورت کامل برعهده او است. این موضوع سبب شده که بیمه یک طرح بسیار عالی به نام بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان تعیین و تصویب کند. در صورت استفاده از این بیمه، اگر برای کارکنان یک مجموعه اتفاق و حادثه‌ای رخ دهد، بیمه مسئولیت آن را برعهده گرفته و خسارت آن را جبران می‌کند. این خسارت ممکن است مالی و یا جانی باشد و علاوه بر کارکنان و نیروهای کار حاضر در آن مجموعه، شامل اشخاص ثالت نیز می‌شود.
تعاریف در بیمه مسئولیت کارفرما در مقابل کارکنان
موضوع بیمه: موضوع بيمه عبارت است از مسئولیت مدنی بيمه‌گذار و یا عوامل اجرایی وی (که مشخصات آنها در بیمه‌نامه و یا الحاقیه آن درج گردیده است) در قبال صدمات بدنی که به علت وقوع حادثه تحت پوشش بیمه در کارگاه (مکان فعالیت) به کارکنان وارد شود.
فعالیت تحت پوشش بیمه : فعالیتی است که بر اساس اظهار کتبی بیمه گذار در فرم پیشنهاد بیمه، در کارگاه (مکان فعالیت) انجام می شود.
حادثه موضوع بیمه: هر نوع رخدادی که حین یا به مناسبت انجام فعالیت تحت پوشش بیمه در مدت بیمه اتفاق افتاده و موجب وارد آمدن صدمه بدنی به کارکنان و یا فوت آنها شود.
کارکنان : افرادی که طبق قانون کار یا سایر قوانین و مقررات کشور به عنوان کارگر یا کارمند بیمه گذار فعالیت می نمایند. در صورتی که مسئولیت عوامل اجرایی بیمه گذار تحت پوشش بیمه قرار گرفته باشد، کارکنان آنها نیز مشمول این تعریف می گردند.
کارگاه : محدوده ای که کارکنان حسب درخواست بیمه گذار و به مناسبت انجام فعالیت تحت پوشش بیمه در آن جا انجام وظیفه می نمایند و نشانی آن در شرایط خصوصی بیمه نامه درج شده است. محل استراحت، غذاخوری و نظافت کارکنان و امثال آن که برای استفاده کارکنان ایجاد شده است نیز جزو محل فعالیت محسوب می شود.
صدمه بدنی : هر نوع صدمه به بدن که بر اساس قانون مجازات اسلامی مشمول دیه و یا ارش بوده و در اثر وقوع حادثه تحت پوشش این بیمه ایجاد شده باشد.
خسارت : دیه یا ارش ناشی از صدمه بدنی یا فوت کارکنان و همچنین هزینه پزشکی آنها حداکثر تا میزانی که در شرایط خصوصی بیمه نامه تحت پوشش قرار گرفته است، مشروط بر آنکه طبق رای مراجع قضایی، بیمه گذار محکوم به پرداخت آن شده باشد.
انواع بیمه نامه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان
بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان، خود شامل چندین زیرمجموعه دیگر است و برای هر کدام از حوزه‌های کاری، یک بیمه و طرح مشخص ارائه می‌شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های این بیمه را به‌اختصار با هم مرور می‌کنیم:
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ویژه فعالیت‌های خدماتی، صنعتی، تولیدی و بازرگانی: این بیمه موارد بسیار گسترده‌ای را شامل می‌شود و در واقع هر فعالیتی که به احداث بنا و یا فعالیت‌های عمرانی مرتبط نباشد، در این دسته قرار می‌گیرد. این نوع بیمه با نام و بی‌نام صادر شده و می‌توان با استفاده از آن، انواع آسیب‌های جانی و مالی کارکنان را با توجه به شرایط و درخواست کارفرما و البته نوع فعالیت نیروهای مجموعه او، بیمه کرد.
بیمه مسئولیت مدنی پیمانکاران فرعی: معمولا هر پروژه بخش‌های مختلفی دارد که هر کدام را یک پیمانکار فرعی بر عهده می‌گیرد. پیمانکاران در این نوع پروژه‌ها می‌توانند با استفاده از بیمه مسئولیت مدنی پیمانکاران فرعی، مسئولیت‌های خود نسبت به نیروهای مجموعه و اشخاص ثالت را تحت پوشش بیمه قرار دهند.
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان فعالیت‌های عمرانی: فعالیت‌های عمرانی معمولا بسیار بزرگ بوده و به همین دلیل احتمال وقوع خطرات مختلف در آنها نیز بیشتر است. از طریق بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان فعالیت‌های عمرانی، می‌توان تمام حوادث مالی و جانی اشخاص ثالث و البته نیروهای کار شاغل در آن پروژه را بیمه کرد. نکته مهم این است که نرخ حق بیمه برای هر پروژه به‌صورت مجزا و پس از بازدید از محل پروژه تعیین می‌شود.
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی: این نوع بیمه برای انواع پروژه‌های ساختمانی مناسب است و با داشتن شرایط و پوشش‌های متنوع، بهترین شرایط را برای کارفرمایان پروژه‌های ساختمانی و کارکنان آنها ارائه می‌دهد. این بیمه را می‌توان به‌صورت بی‌نام نیز استفاده کرد و با استفاده از آن، کارکنان، کارگران و اشخاص ثالث را نسبت به حوادث و اتفاقات احتمالی، بیمه نمود.
تفاوت بیمه مسئولیت کارفرما با بیمه حوادث
این دو بیمه نامه از لحاظ ماهیت بیمه ای دو بیمه نامه کاملا جدا هستند که در دو شاخه بیمه‌ای متفاوت قرار دارند. از این رو تفاوت‌هایی اساسی هم در موضوع بیمه شده و هم در پوشش های ارائه شده در هر بیمه نامه وجود دارد که متاسفانه بیشتر افراد از آن بی اطلاع هستند. از این رو ما نیاز به بررسی تفاوت های دو بیمه نامه را احساس کرده و به طور کامل به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم. تفاوت بیمه مسئولیت و بیمه حوادث را می‌توان به صورت نکات زیر بیان کرد:
- در بیمه مسئولیت کارفرما خسارت‌هایی که مربوط به پرداخت دیات باشد، بر اساس دیه ماه عادی و ماه حرام محاسبه شده و به صورت کامل پرداخت می شود. اما در بیمه حوادث میزان دیات پرداختی بر اساس سرمایه منظور شده در بیمه نامه پرداخت می‌شود و دارای سقف معینی می‌باشند.
- هزینه های نقص عضو در بیمه مسئولیت، همانند خسارت دیات بر اساس میزان خسارت واقعی اتفاق افتاده محاسبه شده و پرداخت می‌شود. اما در بیمه حوادث میزان خسارت پرداختی از سوی شرکت بیمه بر اساس سرمایه بیمه نامه قابل پرداخت بوده و بر اساس سقف تعهدات هر بیمه نامه پرداخت می‌شود.
- بیمه مسئولیت می‌تواند به صورت بی نام صادر شود و آوردن نام بیمه شده‌ها در بیمه نامه اجباری نیست، اما در بیمه حوادث حتما باید مشخصات کامل فرد بیمه شده در بیمه نامه آورده شود و در صورت کم و یا زیاد شدن تعداد افراد تحت پوشش حتما باید تغییرات اتفاق افتاده در بیمه نامه اعمال شود.
- بیمه حوادث همه خسارات شغلی و غیر شغلی که ممکن است در ۲۴ ساعت شبانه روز و در طول مدت داشتن بیمه نامه حوادث اتفاق بیافتد را تحت پوشش قرار می‌دهد. اما در بیمه مسئولیت کارفرما فقط حوادث مرتبط کاری که در محل کار اتفاق افتاده باشند و در اثر فعالیت کاری قابل جبران می باشد.
- برای کارفرما، بیمه نامه های مسئولیت با توجه به کلوزهای اضافی که می‌تواند روی بیمه نامه‌ها داشته باشد، نسبت به بیمه حوادث یک بیمه نامه کاملی است و همه خسارت‌هایی که مسئولیتش متوجه کارفرماست را تحت پوشش قرار می‌دهد.
- اگر حین کار حادثه‌ای برای کارگر شما پیش آید که خود شما مقصر آن خسارت شناخته شوید، جدا از بحث تقصیر کارگر، فرد خسارت دیده می‌تواند از کارفرما شکایت کرده و جبران خسارت را طلب نماید. در این صورت بیمه می تواند پوشش کامل‌تری را برای کارفرما داشته باشد و در بیمه حوادث فرد کارفرما در قبال چنین اتفاقی هیچ پوششی را ندارد.
- با توجه به کلوزهای بیمه نامه مسئولیت، امکان پرداخت دیه بدون رای دادگاه وجود دارد. اما در بیمه حوادث چنین امکانی برای پرداخت خسارت وجود ندارد.
- بیمه مسئولیت کارفرما در قبال اشخاص ثالث با توجه به پوشش‌هایی که دارد می‌تواند خسارات جانی وارد شده به افراد ثالث را جبران کند که چنین پوششی در بیمه نامه حوادث وجود ندارد.
تخفیف های بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان
- تخفیف نقدی
درصورت پرداخت نقدی حق بیمه 10% تخفیف اعمال خواهد شد .
- تخفیف عدم خسارت
برای تمدید بیمه نامه هایی که در سال اول فاقد سابقه خسارت بوده باشند در سال اول 10% و در سال دوم و به بعد 20% تخفیف عدم خسارت اعمال خواهد شد .
- تخفیف ارائه اسامی کارکنان
هر چند امکان صدور این بیمه نامه بصورت بی نام وجود دارد لیکن اگر کارفرما لیست پرسنل خود را به شرکت بیمه ارایه کند از 10% تخفیف ارایه اسامی بهره مند خواهد شد . بدیهی است در طول مدت بیمه تغییرات احتمالی در لیست اسامی کارکنان می بایست به اطلاع بیمه گر رسانیده شود در غیر اینصورت شرکت بیمه هیچ تعهدی نسبت به افراد خارج از لیست ارایه شده نخواهد داشت .
- تخفیف افزایش فرانشیز
فرانشیز به معنی مشارکت بیمه گذار در خسارت وارده احتمالی است به عبارت دیگر درصدی از خسارت را بیمه گذار تقبل می کند. از نقاط مثبت این بیمه نامه عدم وجود فرانشیز است یعنی تمام خسارت را بطور کامل و صد در صد شرکت بیمه پرداخت می کند لیکن این امکان وجود دارد که با پذیرش فرانشیز از سوی بیمه گذار بدلیل کاهش تعهدات شرکت بیمه تخفیف هایی به شرح جدول زیر اعمال گردد.
| فرانشیز | تخفیف |
| 5% | 3% |
| 10% | 5% |
| 15% | 8% |
| 20% | 10% |
| 25% | 13% |
- تخفیف پرداخت هزینه های پزشکی مازاد بر تعهدات سازمان تامین اجتماعی یا خدمات درمانی
درصورتیکه بیمه گذار متعهد گردد هزینه های پزشکی موضوع بیمه را ابتدا از سازمان تامین اجتماعی یا سازمان خدمات درمانی مطالبه نماید و پس از آن به شرکت بیمه برای دریافت هزینه های پزشکی مازاد بر تعهدات سازمان های مذکور مراجعه نماید بدلیل کاهش تعهدات شرکت بیمه در خسارت های احتمالی هزینه های پزشکی مقدار 25% تخفیف صرفا در حق بیمه مربوط به هزینه های پزشکی اعمال خواهد گردید.
دریافت خسارت بیمه مسئولیت مدنی کارفرمایان در قبال کارکنان
مدارک دریافت مورد نیاز جهت خسارت
نکته مهم: از آنجائیه که در کلیه بیمه نامه های مسئولیت مدنی بدون استثنا بیمه گزار موظف است به محض اطلاع از هرگونه ادعا علیه خود بلافاصله حداکثر ظرف مدت 5 روز بیمه کننده را بصورت کتبی مطلع نموده و تشکیل پرونده خسارت نماید لذا ضروریست در ابتدا به اطلاع بیمه شونده محترم رسانده شود که موظف هستند در مدت تعیین شده نسبت به تشکیل پرونده اقدام نمایند و سایر مدارک را بعدا به بیمه گر ارائه نمایند . بنابراین مدارکی که در زیر توضیح داده خواهد شد بعد از مرحله اعلام کتبی خسارت و تشکیل پرونده میباشد و نه لزوماً اینکه بیمه شونده ابتدا مدارک را بصورت کامل تهیه نماید و بعداً جهت تشکیل پرونده مراجعه نماید بنابراین در کلیه بیمه نامه ها تکرار و شرح مرحله فوق خودداری میگردد .
اگر فوت رخ نداده باشد:
مدارک زیر از بیمه‌گزار/زیان دیده/نمایندگان بیمه گزار تحویل گرفته می‌شود:
- صورت‌حساب بیمارستان
- قبوض پرداختی
- شرح عمل جراحی
- خلاصه پرونده بیمارستان
- شناسنامه و کپی شناسنامه مصدوم
- کارت ملی و کپی کارت ملی مصدوم
- فرم “گواهی پزشک معالج” تکمیل شده
- کپی برابر اصل لیست تامین اجتماعی (فقط برای پروژه های عمرانی)
اگر فوت رخ داده باشد:
مدارک زیر از بیمه‌گذار/زیان دیده/نمایندگان بیمه گذار تحویل گرفته می‌شود:
- کپی برابر اصل گواهی فوت
- کپی برابر اصل شناسنامه باطل‌شده
- کپی برابر اصل گزارش نیروی انتظامی
- کپی برابر اصل بازپرس کار و امور اجتماعی
- کپی برابر اصل گزارش پزشکی قانونی (معاینه جسد)
- کپی برابر اصل گواهی حصر وراثت
- کپی برابر اصل لیست تامین اجتماعی (فقط برای پروژه های عمرانی)
فرایند دریافت خسارت
فرآیند پرداخت خسارت بیمه‌نامه مسئولیت مدنی کارفرما در مقابل کارکنان، با دریافت نامه اعلام خسارت از بیمه‌گزار آغاز می‌شود. اعلام خسارت رخ داده باید ظرف مدت 5 روز پس از وقوع خسارت صورت گیرد. این فرآیند به شرح زیر است:
- بیمه‌گزار نامه اعلام خسارت را به اداره خسارت بیمه نامه‌های مسئولیت تحویل می‌دهد. (در صورتی که بیمه‌گزار بخواهد، می‌تواند خسارت را با تکمیل فرم “اعلام خسارت در بیمه‌های مسئولیت و طرح‌های مخصوص” اعلام نماید( نامه (فرم) دریافتی در دبیرخانه ثبت و شماره می‌شود.
- پرونده خسارت توسط کارشناس اداره خسارت تشکیل می‌شود؛ شماره پرونده و شماره بیمه در برنامه اطلاعاتی سامان ثبت می‌شود. )کپی بیمه و کلیه الحاقی‌های آن در پرونده خسارت قرارداده می‌شود.(
- فرم “خلاصه مشخصات پرونده بیمه‌های مسئولیت مدنی” با توجه به اصل بیمه صادر شده، توسط کارشناس اداره خسارت بیمه‌های مسئولیت تکمیل شده و در پرونده قرار داده می‌شود.
- کارشناس بیمه به محل حادثه اعزام می‌شود. کارشناس بازدید، از محل بازدیدی بعمل آورده و صورت جلسه بازدید را تنظیم و امضا می نماید. بیمه‌گزار با امضای خود صورت جلسه تهیه شده را تایید می نماید.
- مدارک مورد نیاز توسط کارشناس اداره خسارت در زمان بازدید و یا بعد از بازدید طی نامه‌ای به اطلاع بیمه‌گزار رسانده می‌شود.
- بیمه‌گزار مدارک لازم را به اداره خسارت بیمه های مسئولیت تحویل می‌دهد.
- خسارت بر اساس مدارک تحویل شده در اداره خسارت تعیین و در فرم “خلاصه مشخصات پرونده بیمه‌های مسئولیت مدنی” ذکر می‌شود. محاسبات خسارت پرداختی در پایین این فرم به طور کامل ذکر می‌شود.
- قسمت اطلاعات اولیه فرم “استعلام پرداخت حق‌بیمه” توسط کارشناس اداره خسارت بیمه‌های مسئولیت تکمیل شده و فرم به بیمه‌گزار تحویل داده می‌شود.
- بیمه‌گزار پس از مراجعه به اداره کل حسابداری و آمار و تحویل فرم “استعلام پرداخت حق‌بیمه”، فرم تکمیل شده استعلام حق‌بیمه‌های پرداختی خود را دریافت می‌نماید.
- کارشناس اداره خسارت بیمه‌های مسئولیت مدارک خسارت را بررسی می‌نماید.
- خسارت قابل پرداخت بر اساس اطلاعات مندرج در فرم “خلاصه مشخصات پرونده بیمه‌های مسئولیت مدنی” بیمه‌های مسئولیت مدنی و نیز اطلاعات پرداخت‌های قبلی در سیستم اطلاعاتی سامان محاسبه می‌شود.
- حواله پرداخت خسارت در 7 نسخه صادر و مهر و امضا میگردد. در صورتی که بیمه‌گزار بخواهد حواله پرداخت خسارت را تحویل بگیرد، باید گواهی محضری مبنی بر پرداخت خسارت به بیمه‌شده (خسارت‌دیده) را ارائه نماید.
- دو برگ از حواله صادر شده و نیز فرم “مفاسا حساب (رسید دریافت وجه)” به بیمه‌گزار/ بیمه‌شده/ نماینده قانونی بیمه‌شده تحویل داده می‌شود تا با ارائه آن به اداره کل حسابداری و آمار، چک خسارت خود را دریافت نماید.
- بقیه برگ‌های حواله صادر شده به صورت زیر توزیع میگردد:
- ارسال به اداره کل حسابداری و آمار
- ارسال به اداره آمار و اتکایی
- بایگانی در پرونده بیمه‌گزار
- بعد از پرداخت خسارت هر بیمه و در پایان ماه، اطلاعات مربوطه در برنامه اطلاعاتی سامان نیز ثبت میگردد.
